بانک‌های دیجیتال به عنوان یکی از جنبه‌های جدید در عرصه مالی و بانکی، به تدریج در سطح جهانی و در کشورهای مختلف روند تأسیس و توسعه خود را پیدا کرده‌اند. این بانک‌ها، مبتنی بر فناوری‌های نوین مانند بلاک‌چین عمل می‌کنند و قصد دارند تا امکاناتی همچون پرداخت‌های دیجیتال، تسویه فوری و امنیت بالا را برای کاربران فراهم آورند. در ایران نیز، این مفهوم به تازگی در حال مطالعه و پژوهش است و پتانسیل بسیاری برای ارائه خدمات بانکی مدرن با استفاده از فناوری بلاک‌چین دارد.
روند تأسیس بانک‌های دیجیتال در جهان
- تأسیس بانک‌های دیجیتال در اروپا
الف. سوئیس
سوئیس به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در فناوری بلاک‌چین، گام‌های مهمی در جهت تأسیس بانک‌های دیجیتال برداشته است. بانک مرکزی سوئیس با راه‌اندازی پروژه‌های آزمایشی مانند ‘بانک مرکزی دیجیتال سوئیس’، سعی دارد تا امکانات و مزایای بلاک‌چین را در سیستم بانکی کشورش به کار گیرد. این پروژه‌ها با هدف بهبود سیستم تسویه پرداخت‌ها، کاهش هزینه‌های مرتبط با انتقال پول و افزایش امنیت و شفافیت در عملیات مالی انجام شده است.
ب. لوکزامبورگ
لوکزامبورگ نیز به عنوان یک مرکز مالی بین‌المللی، در زمینه بانکداری دیجیتال و استفاده از بلاک‌چین پیشروی می‌کند. این کشور با تأسیس بانک‌های دیجیتال و استقبال از فناوری بلاک‌چین، سعی در جلب سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی و توسعه خدمات مالی مبتنی بر فناوری دارد. از جمله پروژه‌های برجسته در این کشور می‌توان به ارائه زیرساخت‌های بانکداری دیجیتال و سرویس‌های تسویه فوری اشاره کرد که بهبود قابل مشاهده ای در تجربه کاربری و کارایی سیستم بانکی این کشور ایجاد کرده است.
الف. آلمان
در آلمان، بانک مرکزی (Bundesbank) به تدریج به بررسی و ارزیابی تأثیرات بلاک‌چین و بانک‌های دیجیتال بر سیستم بانکی می‌پردازد. با همکاری با بخش‌های مختلف صنعت فناوری اطلاعات، آلمان به دنبال ایجاد یک فریم‌ورک قانونی و نظارتی مناسب برای استفاده از این فناوری در بانکداری است.
ب. فرانسه
فرانسه نیز با ایجاد پروژه‌های مختلف در زمینه بانکداری دیجیتال، به دنبال بهبود عملکرد سیستم بانکی و ارائه خدمات پیشرفته بر اساس بلاک‌چین است. این کشور با هدف افزایش شفافیت، امنیت و کارایی در عملیات مالی، برنامه‌هایی برای ایجاد بانک‌های دیجیتال پیشنهاد کرده است که قرار است تا بهبودی محسوسی در تجربه کاربری و همچنین در مدیریت ریسک‌های مالی و پرداخت‌ها ایجاد کند.
- تأسیس بانک‌های دیجیتال در آمریکا
الف. شرکت‌های فناوری در آمریکا
در آمریکا، شرکت‌های بزرگ فناوری مانند IBM و شرکت‌های بانکی نظیر JP Morgan Chase، نقش بسیار مهمی در تأسیس بانک‌های دیجیتال و ارائه خدمات مبتنی بر بلاک‌چین داشته‌اند. IBM با ارائه پلتفرم‌هایی همچون Hyperledger Fabric، به شرکت‌ها و بانک‌هایی که می‌خواهند بانک‌های دیجیتال خود را تأسیس کنند، خدمات فراهم می‌آورد. این پلتفرم‌ها با توجه به امنیت و انعطاف‌پذیری آنها، به شرکت‌ها امکان ایجاد و مدیریت بانک‌های دیجیتال را می‌دهد که در بخش‌های مختلفی مانند صنعت بانکداری، صنعت بانکداری و تولید و توزیع سیستم‌های مختلف مورد استفاده قرار می
ب. JP Morgan Chase
JP Morgan Chase، یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های آمریکا، نیز به فعالیت در حوزه بانکداری دیجیتال و بلاک‌چین پرداخته است. این بانک با استفاده از فناوری بلاک‌چین، به ارائه خدماتی همچون انتقال پول سریع و امن و مدیریت هویت دیجیتال پرداخته است. با ایجاد بانک دیجیتال خود، JP Morgan Chase به هدف بهبود عملکرد و کاهش هزینه‌ها در عملیات بانکی خود پی برده است.
پ. تحولات قانونی و نظارتی
در آمریکا، تحولات قانونی و نظارتی نیز برای پذیرش و استفاده از بلاک‌چین و بانک‌های دیجیتال اهمیت زیادی دارد. روند تنظیم و نظارت بر فعالیت‌های بلاک‌چین و بانک‌های دیجیتال توسط سازمان‌های مختلفی همچون SEC (کمیسیون اوراق بهادار و بورس) و CFTC (کمیسیون تجارت سرمایه‌ای) در جهت ارائه فریم‌ورک‌ها و مقرراتی منعطف، این امکان را به شرکت‌ها و بانک‌ها می‌دهد تا به‌طور مطمئن‌تر به استفاده از این فناوری پیشرو بپردازند.
جمع‌بندی
تأسیس بانک‌های دیجیتال در اروپا و آمریکا نشان دهنده نقش بزرگی است که این نواحی در پذیرش و انتشار فناوری بلاک‌چین و بانکداری دیجیتال ایفا می‌کنند. با توجه به روند پیشرفت این فناوری و اهمیتی که به ارائه خدمات پیشرفته و بهبود عملکرد سیستم بانکی می‌دهند، منتظر بودن از آینده این بانک‌ها و ارائه راهکارهای جدید در زمینه بلاک‌چین و بانکداری دیجیتال می‌باشیم.
روند تأسیس بانک‌های دیجیتال در ایران
- موقعیت فعلی
در ایران، بحث درباره بانک‌های دیجیتال به تازگی آغاز شده است. با توجه به پتانسیل بالقوه فناوری بلاک‌چین برای بهبود امنیت، تسهیل در تراکنش‌های مالی و کاهش هزینه‌ها، بسیاری از متخصصان و کارشناسان به این نکته اشاره می‌کنند که تأسیس بانک‌های دیجیتال در ایران می‌تواند گام مهمی در جهت مدرنیزاسیون بخش بانکی باشد.
- چالش‌ها و موانع
با این حال، تأسیس بانک‌های دیجیتال در ایران با چالش‌هایی همراه است. مشکلاتی مانند قوانین و مقررات نامشخص در زمینه فعالیت بانک‌های دیجیتال، نیاز به توسعه زیرساخت‌های فنی و امنیتی، مشکلات مربوط به حریم خصوصی و محدودیت‌های مالیاتی از مهمترین موانع ایجاد بانک‌های دیجیتال در ایران به شمار می‌روند.
نتیجه‌گیری
بانک‌های دیجیتال به عنوان نوآوری‌هایی در عرصه بانکی و مالی، با استفاده از فناوری بلاک‌چین، قرار است که خدمات مالی را بهبود بخشند و کاربران را به تجربه‌ی مدرن‌تری از خدمات بانکی دعوت کنند. در جهان، این بانک‌ها به تدریج در حال توسعه هستند و در کشورهایی همچون چین، ایالات متحده، امارات متحده عربی و کشورهای اروپایی مورد استقبال قرار گرفته‌اند، در حالی که در ایران، این فرآیند در مراحل اولیه خود قرار دارد و نیاز به تحقیقات بیشتر و تسهیلات حمایتی دارد تا به طور کامل در جامعه مالی و بانکی کشور جا بیفتد.