وقتی تو بازار سرمایه فعالیت می‌کنی و سهام می‌خری، احتمالاً درباره انواع روش‌های افزایش سرمایه و تخصیص سهام جدید به سهامدارا شنیدی. یکی از اون روش‌های جذاب و کارآمد که شرکت‌ها ازش استفاده می‌کنن، سهام جایزه هست. این نوع سهام یکی از راه‌های افزایش سرمایه‌ست که شرکت‌ها بدون دریافت هیچ پولی از سهامدارا، به اونا سهام اضافه میدن. حالا می‌خوایم کامل و جزئی‌تر ببینیم سهام جایزه چیه، چه شرایطی داره و چطور می‌تونیم مقدارش رو حساب کنیم.
سهام جایزه چیست؟
سهام جایزه در واقع به سهامی گفته میشه که شرکت از محل اندوخته‌ها و سود انباشته به سهامدارا می‌ده. به عبارت ساده‌تر، شرکت تصمیم می‌گیره به جای اینکه سودی که از فعالیت‌های اقتصادی‌اش به دست آورده رو به صورت نقدی بین سهامدارا تقسیم کنه، این پول رو به افزایش سرمایه خودش اختصاص بده و به ازای اون به سهامداراش سهام جدید بده. در نتیجه، تعداد سهام هر سهامدار بیشتر میشه، اما مبلغی از اون فرد گرفته نمی‌شه.
به این شکل که شرکت از محل سودهای گذشته‌اش (سودی که انباشته شده و تو حساب‌های شرکت باقی مونده) سرمایه‌اش رو افزایش می‌ده و سهم‌های جدیدی به سهامدارا اختصاص می‌ده. به این فرآیند افزایش سرمایه از محل سود انباشته گفته میشه.
این نوع افزایش سرمایه و تخصیص سهام جایزه برای کسایی که می‌خوان سرمایه‌گذاری بلندمدت انجام بدن، خیلی جذابه. چون نه تنها تعداد سهامشون بیشتر میشه، بلکه بدون نیاز به پرداخت پول اضافه، می‌تونن از مزایای رشد شرکت در آینده بهره‌مند بشن.
چرا شرکت‌ها سهام جایزه میدن؟
حالا شاید این سوال برات پیش بیاد که چرا یه شرکت باید تصمیم بگیره به جای سود نقدی به سهامداراش، سهام جایزه بده؟ به طور کلی، شرکت‌ها دلایل مختلفی برای این کار دارن که مهم‌ترینشون رو تو ادامه بررسی می‌کنیم:
1. توسعه شرکت
یکی از مهم‌ترین دلایلی که شرکت‌ها تصمیم به تخصیص سهام جایزه می‌گیرن، توسعه شرکت و انجام پروژه‌های جدید هست. وقتی شرکت تصمیم می‌گیره سود خودش رو به جای تقسیم بین سهامدارا، به افزایش سرمایه و توسعه کارش اختصاص بده، به نوعی داره آینده‌نگری می‌کنه. با این کار، شرکت می‌تونه منابع بیشتری رو برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید و گسترش فعالیت‌هاش فراهم کنه.
2. افزایش جذابیت سهام
قیمت سهام یکی از عوامل مهمیه که بر جذابیت یه سهم برای خریدارای جدید تأثیر می‌ذاره. وقتی قیمت سهام شرکتی خیلی بالا میره، خرید اون سهم برای خیلی از سرمایه‌گذارای کوچیک ممکنه سخت بشه و تمایل به خریدش کم بشه. در این شرایط، با افزایش سرمایه و دادن سهام جایزه، قیمت اسمی سهام کاهش پیدا می‌کنه و سهم به لحاظ قیمتی برای سرمایه‌گذارای بیشتری جذاب‌تر میشه.
3. تقویت سرمایه شرکت
وقتی یه شرکت از محل سود انباشته خودش افزایش سرمایه می‌ده، در واقع داره سرمایه خودش رو تقویت می‌کنه. با این کار، نه تنها ارزش دفتری سهام بالا میره، بلکه شرکت می‌تونه از منابع بیشتری برای توسعه استفاده کنه. این کار در بلندمدت به رشد و بهبود عملکرد شرکت کمک می‌کنه و به نفع سهامداراست.
4. جلوگیری از خروج نقدینگی
شرکت‌ها با تخصیص سهام جایزه، از خروج نقدینگی جلوگیری می‌کنن. چون به جای اینکه سود نقدی به سهامدارا بدن و نقدینگی رو از شرکت خارج کنن، سهام جدیدی به سهامدارا میدن و سرمایه رو توی شرکت نگه می‌دارن. این باعث میشه شرکت پول بیشتری برای سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های تجاری در اختیار داشته باشه.
5. مشوق برای سهامدارا
تخصیص سهام جایزه یه نوع تشویق هم برای سهامداراست. وقتی سهامدارا می‌بینن که شرکت به اونا سهم اضافه می‌ده و از سود انباشته خودش برای افزایش سرمایه استفاده می‌کنه، تمایلشون به نگه داشتن سهم بیشتر میشه. این کار باعث میشه سهامدارا احساس ارزشمندی بیشتری کنن و اعتماد بیشتری به شرکت داشته باشن.
سهام جایزه چطور محاسبه میشه؟
حالا که فهمیدیم سهام جایزه چیه و چرا شرکت‌ها بهش رو میارن، وقتشه بریم سراغ محاسبه سهام جایزه. اگه شرکتی اعلام کنه که می‌خواد از محل سود انباشته افزایش سرمایه بده، چطور می‌تونی بفهمی چقدر سهام جدید بهت تعلق می‌گیره؟
برای محاسبه سهام جایزه از یه فرمول ساده استفاده می‌کنیم. این فرمول بهت کمک می‌کنه تا تعداد سهام جدیدی که بعد از افزایش سرمایه بهت می‌رسه رو دقیق حساب کنی.
فرمول محاسبه سهام جایزه:
این فرمول بهت نشون می‌ده که بر اساس درصد افزایش سرمایه‌ای که شرکت اعلام کرده، چه تعداد سهم جدید بهت تعلق می‌گیره.
مثال از محاسبه سهام جایزه:
فرض کن شما 1000 سهم از یه شرکت داری و اون شرکت اعلام کرده که قراره 50 درصد افزایش سرمایه از محل سود انباشته داشته باشه. حالا برای محاسبه تعداد سهام جدیدی که بهت می‌رسه، فرمول رو به کار می‌بریم:
بنابراین، 500 سهم جدید بهت تعلق می‌گیره. این یعنی بعد از افزایش سرمایه، تعداد کل سهام شما به 1500 سهم می‌رسه.
تغییرات قیمت سهام بعد از افزایش سرمایه
یکی از نکاتی که باید بدونی اینه که بعد از افزایش سرمایه و تخصیص سهام جایزه، قیمت سهام کاهش پیدا می‌کنه. اما این کاهش قیمت به این معنی نیست که ارزش سرمایه‌ت کم شده. در واقع، با اینکه قیمت هر سهم کمتر میشه، ولی چون تعداد سهام بیشتری داری، جمع کل ارزش سرمایه‌ت تغییر نمی‌کنه.
مثلاً فرض کن قیمت هر سهم قبل از افزایش سرمایه 2000 تومان بوده. بعد از تخصیص سهام جایزه، قیمت هر سهم به 1333 تومان کاهش پیدا می‌کنه (با فرض اینکه 50 درصد افزایش سرمایه داشتی). اما چون تعداد سهام شما بیشتر شده، جمع کل سرمایه‌ت ثابت می‌مونه.
فرمول تعدیل قیمت سهام:
برای محاسبه قیمت جدید هر سهم بعد از افزایش سرمایه، از فرمول زیر استفاده می‌کنیم:
در این فرمول، قیمت قبلی هر سهم و تعداد سهام قبل از افزایش سرمایه رو داریم و با استفاده از تعداد سهام جدید می‌تونیم قیمت جدید هر سهم رو محاسبه کنیم.
مثال از تعدیل قیمت سهام:
فرض کن شما قبل از افزایش سرمایه 1000 سهم داری و قیمت هر سهم 2000 تومانه. بعد از اینکه 50 درصد افزایش سرمایه داشته باشیم، تعداد سهام جدید شما میشه 1500 سهم. حالا قیمت جدید هر سهم رو می‌تونیم با فرمول بالا حساب کنیم:
پس قیمت جدید هر سهم بعد از افزایش سرمایه به 1333 تومان کاهش پیدا می‌کنه.
زمان قابل معامله شدن سهام جایزه
یه نکته دیگه که باید بدونی اینه که سهام جایزه ممکنه بلافاصله بعد از افزایش سرمایه قابل معامله نباشه. معمولاً بعد از اینکه سهام جایزه به حساب سهامدارا واریز میشه، یه مدت زمان طول می‌کشه تا این سهام توی پرتفوی شما بشینه و قابل معامله بشه. این مدت زمان بسته به قوانین شرکت و بورس متفاوته.
تو این مدت، سهامی که بهت تعلق گرفته، توی پرتفوی شما به صورت “سهام جایزه” نشون داده میشه و نمی‌تونی اون رو بفروشی. بعد از اینکه مراحل ثبت افزایش سرمایه تموم شد و سهام جایزه به طور رسمی توی پرتفوی شما قرار گرفت، می‌تونی اونا رو معامله کنی.
نکات مهم درباره سهام جایزه
1. سهام جایزه رایگانه؟
بله، سهام جایزه به صورت رایگان به سهامدارا تعلق می‌گیره و نیازی نیست پولی بابتش پرداخت کنی. ولی باید بدونی که این سهام از محل سود انباشته شرکت میاد، یعنی در اصل پولی که به جای سود نقدی دریافت می‌کردی، به شکل سهام جایزه بهت داده میشه.
2. ارزش سهام جایزه
با اینکه تعداد سهام شما بیشتر میشه، اما ارزش کلی سهام شما تغییر خاصی نمی‌کنه. تنها تفاوت اینه که به جای اینکه سود نقدی دریافت کنی، سهام جدیدی به دست میاری که در آینده می‌تونه ارزشش بیشتر بشه.
3. مزایای بلندمدت سهام جایزه
اگه به عنوان یه سرمایه‌گذار بلندمدت تو بورس فعالیت می‌کنی، سهام جایزه یه فرصت خوب برای افزایش تعداد سهام بدون نیاز به پرداخت هزینه‌ست. در طول زمان، اگه شرکت بتونه عملکرد خوبی داشته باشه و سودآوریش رو افزایش بده، این سهام جدید می‌تونه به سرمایه‌گذاری شما کمک زیادی بکنه.
4. تعدیل قیمت سهام
همون‌طور که قبلاً اشاره شد، بعد از تخصیص سهام جایزه، قیمت هر سهم تعدیل میشه. این تعدیل قیمتی به معنی از دست دادن ارزش سرمایه‌ت نیست، بلکه صرفاً به خاطر افزایش تعداد سهام اتفاق می‌افته.
5. مراحل ثبت و قابل معامله شدن سهام جایزه
بعد از اینکه شرکت افزایش سرمایه رو اعلام می‌کنه و سهام جایزه به سهامدارا تعلق می‌گیره، یه مدت زمان طول می‌کشه تا این سهام توی پرتفوی شما نشون داده بشه و قابل معامله بشه. باید صبور باشی و تا زمان تکمیل مراحل ثبت افزایش سرمایه صبر کنی.
جمع‌بندی
سهام جایزه یکی از روش‌های جذاب و کارآمد برای افزایش سرمایه در بازار بورس هست. با این روش، بدون نیاز به پرداخت هزینه اضافی، تعداد سهام بیشتری به دست میاری و در عین حال، ارزش کلی سرمایه‌ت تغییر نمی‌کنه. شرکت‌ها به دلایل مختلفی مثل توسعه و گسترش فعالیت‌هاشون، جلوگیری از خروج نقدینگی و افزایش جذابیت سهام، به سهامدارا سهام جایزه میدن.